Investicije u nova osnovna sredstva u 2011 po oblastima i opštinama

Današnje investicije u osnovna sredstva formiraju budućnost u Srbiji za sedam ili deset godina. Gde se investira, troši se novac, otvaraju se nova radna mesta (ili opstaju stara) i formira se i menja ekonomska struktura.

U 2011 godini, prema podacima iz statističkog godišnjaka „Opštine i regioni u Srbiji 2012“ u Srbiji je bilo realizovano 493 milijarde dinara investicija u osnovna sredstva. Izraženo u evrima one su iznosile 4.834 miliona evra i povećane su sa 4.110 miliona u 2010. godini.

Investicije su geografski veoma koncentrisane na malu površinu što će izazvati u budućnosti dodatno koncentrisanje stanovništva u područje od Pančeva i Beograda do Novog Sada. Beograd učestvuje sa 23% u ukupnom stanovništvu, ali je učestvovao sa 48% u ukupnim investicijama. Novi Sad ima 4,7% stanovnika Srbije, ali je imao i 8,4% ukupnih investicija, a Južnobanatska oblast ima 4,1% stanovnika a 6,9% ukupnih investicija. Kada saberemo po ova tri podatka dolazimo do 31,8% ukupnog broja stanovnika i 63,3% ukupne vrednosti investicija. To znači da je u preostalih 68,2% stanovništva bilo samo 26,7% investicija.

Ukoliko iz Južnog Banata uzmemo samo podatke za Pančevo dolazimo do 29,5% sanovništva koje živi na 5,6% površine Srbije bez KiM, i gde je investirano 62,3% ukupnih investicija.

Da bi se lakše razumeli ovi podaci, pretvorimo ih u investicije po stanovniku. U 2011 godini je po stanovniku u Srbiji investirano 679 evra. Pri tome je u Beogradu investirano po 1.415 evra, u Novom Sadu 1.205, u Južnobanatskoj oblasti 1.152 evra i samo su još dve oblasti, Šumadijska (787) i Borska (750) imale veću vrednost investicija od prosečne.

Najmanju vrednost investicija imali su Nišavska oblast bez Niša (34 evra po stanovniku), Jablanička oblast (81), i Rasinska oblast (96 evra). Siromašne opštine oko Niša koje su u vreme popisa imale 115,5 hiljada stanovnika imale su nepunih 4 miliona evra investicija u 2011. godini, dok je, na primer, Novi Sad imao tri puta više stanovnika, ali sto puta veću vrednost investicija!

Posmatrano po opštinama, veću vrednost od 1.000 evra po stanovniku imalo je devet opština u Srbiji, u čemu su šest bile u Beogradu. Najveću vrednost investicija, nakon Beograda i Novog Sada, imala je opština Pančevo (2.331 evro), praćena
Kragujevcem (1.204), i Kladovom (1.115 evra).

Manje od 100 evra investicija po stanovniku imalo je 67 opština u kojima je živelo 1,5 miliona stanovnika.

Ekstremne primere niskih investicija predstavljaju opštine sa manje od 10 evra, a to su Barajevo (9,6), Merošina (6,7), Bosilevgrad (6,2), Trgovište (3,4) i Krupanj (2,4 evra). U Krupnju je registrovano samo 4,2 miliona dinara investicija (nakon 11 miliona u 2010 godini), što znači da je po stanovniku u investicione potrebe utrošeno samo 20 dinara mesečno!

Za svaku opštinu pojedinačno važno je i u koje oblasti ekonomije su potrošena investiciona sredstva. U 2011 je najviše novca investirano u prerađivačku industriju (1.210 miliona evra), zatim u državnu upravu (531 milion evra), trgovinu (473), građevinarstvo (374) i snabdevanje električnom energijom (371 milion evra).

Beograd je primer neproizvodnih investicija, koje ne doprinose rastu ukupne ekonomije, ali otvaraju radna mesta u birokratiji, finansijama, trgovini. Od 54 milijarde dinara investicija u državnu upravu u Beogradu je bilo 47 milijardi dinara, u umetnosti, zabavi i rekreaciji bilo je 13,9 od 15 milijardi u glavnom gradu, a u njemu su još bile skoncentrisane investicije u poslovanju sa nekretninama (3 od 3,4 milijarde), u administrativnim i pomoćnim uslužnim delatnostima (7,2 od 8), stručnim, naučnim, inovacionim i tehničkim delatnostima (22,5 od 26,3 milijardi) , informacijama i komunikacijama (23 od 32,3 milijardi),
građevinarstvu (23 od 38), saobraćaju (18 od 30), dok je udeo u poljoprivredi, rudarstvu i prerađivačkoj industriji Beograda bio znatno manji.

Pančevo predstavlja suprotan primer jer je u ovom gradu bilo investirano 27,3 milijarde dinara u prerađivačku industriju, što je više nego dva puta više nego u Beogradu, i čini više od petine ukupnih investicija u prerađivačkoj industriji u Srbiji. Ovaj podatak, a najviše se odnosi na rekonstrukciju rafinerije nafte, opet ukazuje na to da par velikih investicija i kompanija presudno utiče na ukupnu strukturu i dinamiku investicija (NIS, EPS, Fiat, RTB Bor…).

Prostornu koncentraciju investicija najbolje može da izrazi njihova vrednost po kvadratnom kilometru. Investicije su povećane sa 52.986 evra na 62.322 evra u proseku po svakom kvadratnom kilometru u 2011 u odnosu na 2010 godinu. Pri tome su one iznosile 719 hiljada evra u Beogradu, 56 hiljada u Vojvodini, 26 hiljada u Šumadiji i Zapadnoj Srbiji i 19,7 hiljada u Južnoj i Istočnoj Srbiji.

Nakon Beograda najviše je investirano u Novom Sadu, 579 hiljada evra po kvadratnom kilometru, zatim u Nišu (149 hiljada), Šumadiji (96 hiljada) i Južnobanatskoj oblasti (79 hiljada evra). Najmanje investicija imale su pet oblasti Centralne Srbije:
Pirotska (9.300 evra), Rasinska (8.606), Jablanička (6.317), Pčinjska (6.148) i Zaječarska (3.335 evra po kvadratnom kilometru).

Posmatrano po opštinama više od milion evra po kvadratnom kilometru imalo je pet Beogradskih: Vračar 96 miliona evra (288 miliona na 3 kvadratna kilometra površine), Stari Grad (27,6 miliona), Savski Venac (20,9), Novi Beograd (9,1) i Zvezdara (6,4
miliona evra po kvadratnom kilometru).

Iznad 100 hiljada evra po kvadratnom kilometru ima još osam opština u Beogradu i Pančevo (625 hiljada), Kragujevac (256), Požarevac (152) i Smederevo (105).

Manje od 1.000 evra po kvadratnom kilometru imalo je 20 opština, među kojima samo Irig iz Vojvodine. Ekstremne slučajeve predstavljaju Trgovište sa 47 evra, Bosilevgrad (87) i Krupanj (122).