Regionalna odstupanja u razvijenosti

Merena mesečnim primanjima penzija i zarada po stanovniku

Prema podacima RZS na osnovu ankete o potrošnji stanovništva četiri petine ukupnih primanja stanovništva čine zarade i penzije. Na osnovu ovog podatka pokušaću da ilustrujem regionalnu distribuciju primanja stanovništva. Ukupna primanja su veća za 25% od izračunatih i verovatno postoje velike razlike u odstupanju ukupnih primanja od fonda isplaćenih zarada i penzija.

Na primer, Braničevski okrug može imati za više od 40% veća primanja usled velikog značaja priliva doznaka. Ovo je i okrug sa najnižom stopom nezaposlenosti jer mladi lakše odlaze na rad u inostranstvo gde su im roditelji. Ili nemaju potrebe da rade usled primanja doznaka. Isto važi i za okruge sa intenzivnom poljoprivrednom proizvodnjom.

Sa druge strane verovatno postoje okruzi gde je zbir plata i penzija veći od 90% svih primanja. I nalaze se u Centralnoj Srbiji.

Na osnovu podataka o isplaćenim penzijama i zaradama u periodu januar-septembar ove i prošle godine izneću par opažanja o regionalnim razlikama u nivou razvijenosti kao i dinamici pada (rasta) u ovoj godini.

Prosečna mesečna primanja po stanovniku na osnovu zarada i penzija u Srbiji iznela su 12.166 dinara, u periodu januar-septembar ove godine, i bila su za 9,4% nominalno veća u odnosu na isti period prošle godine.

Kada se izraze u evrima iznela su 129,8 evra i bila su 6,4% manja u odnosu na isti period prošle godine.

Vojvodina je ispod ovog izračunatog proseka usled velikog značaja primanja u Beogradu za prihode u Centralnoj Srbiji. Vojvodina bez Novog Sada (9.996 dinara) i Centralna Srbija bez Beograda (9.066 dinara) su bitno ispod, dok su Beograd (20.097) i Novi Sad (19.859 dinara) znatno iznad izračunatog proseka.

Ne računajući Beograd i Novi Sad u periodu januar-septembar ove godine ni jedan okrug nije bio iznad proseka dok je u istom periodu prošle godine bio samo Severno-bački.

Toliko o prosecima. I kad se ne računaju Beograd i Novi Sad razlike u nivou razvijenosti, merene primanjima od zarada i penzija, nisu mnogo velike. Najbogatiji okrug, Severno-bački ima 80% veća primanja po stanovniku (11.860 dinara) od najsiromašnijeg, Topličkog (6.599 dinara). Prošle godine je imao 87% veća primanja.

I ovde dolazimo do penzija kao najsnažnijeg faktora regionalne preraspodele primanja stanovništva.

Beograd i Novi Sad učestvuju sa 48,2% u ukupno isplaćenim zaradama i sa 34,7% u ukupno isplaćenim penzijama, dok ostatak Centralne Srbije i Vojvodine učestvuje sa 51,8% i 65,3%, respektivno.

Udeo fonda penzija u fondu zarada izneo je 38,9% u dva urbana centra, a 68,5% u ostatku Srbije. To znači da su Beograd i Novi Sad skoro sposobni da izdržavaju svoje penzionere dok se za ostatak Srbije iz budžeta porezima prikupljaju nedostajuća sredstva.

Ekstreman slučaj je Toplički okrug gde je fond penzija nadmašio fond isplaćenih zarada. Podaci PIO imaju nerazvrstane penzionere po opštinama u Beogradu i Centralnoj Srbiji tako da nisam u mogućnosti da iznesem precizne podatke, ali je, na osnovu dostupnih podataka broj penzionera veći od broja zaposlenih u 87 od 146 opština (ne računajući beogradske, novosadske i niške opštine), a fond penzija od fonda zarada u 26 opština.