Koliko bi bilo Srba u Hrvatskoj da nije bilo Jugoslavije?

Obračuni koji su priloženi polaze od pretpostavke da nikada nije formirana Jugoslavija a da su Hrvati i Srbi u Hrvatskoj ostali pod vlašću Austrije ili Mađarske nakon Prvog svetskog rata.

Zamislimo, dakle, da je kralj Aleksandar Karađorđević bio manji megaloman i da je pobedu u Prvom svetskom ratu iskoristio za širenje Srbije pripajanjem Vojvodine i Bosne i Hercegovine. Previše su bili veliki gubici u ljudstvu tokom rata, a i uprava nad Makedonijom i Kosovom i Metohijom nije imala kada da se formira od 1912. do 1914. godine.

Recimo da je od tada do danas postojala federacija Srbije, BiH, Makedonije i Crne Gore uz autonomnu pokrajinu Kosovo i Metohiju, gde bi Albanci do danas imali potpunu samostalnost u upravljanju na lokalnom nivou.

Od 1912. do 1913. godine Srbija je udvostručila površinu pripajanjem Makedonije, Kosova i Metohije i Sanžaka, a zatim bi opet udvostručila površinu dodavanjem Vojvodine i Bosne i Hercegovine. Četiri puta veća površina u samo šest godina pri ogromnim ljudskim gubicima tokom rata. Do Drugog svetskog rata bi se konsolidovala ekonomski, ljudski i administrativno, a u ratu bi vodila „Bugarsku“ politiku, kako bi prošla bez novih žrtava.

Pretpostavimo da je Hrvatska ostala pod vlašću Mađarske, a Slovenija Austrije. U tom slučaju bi i Hrvati i Srbi bili manjinsko etnički ugroženo stanovništvo u Mađarskoj i Austriji. Ustaška ideologija i nacionalna identifikacija kroz mržnju prema Srbima se nebi stvorili pred mnogo moćnijim vladarom.

U Drugom svetskom ratu Hrvati i Srbi bi zajedničkom partizanskom borbom stekli nezavisnost od Mađarske, Austrije ili Italije, sasvim svejedno.

Hrvati bio ostvarili tisućljetni san, a srpska manjina bi bila prijatelj u ispunjenju tog sna.

Hrvati i Srbi su imali slične karakteristike u prošlom veku u Hrvatskoj: niske stope nataliteta i velike stope emigracije. Znači, bez ustaških zločina u Drugom svetskom ratu, i bez vojnih operacija Bljesak i Oluja, Srbi bi proporcionalno pratili kretanje hrvatskog stanovništva: koncentrisali bi se u gradovima, selili za Srbiju i odlazili bi na privremeni rad u inostranstvo.

Prikazani Obračuni polaze od zadržavanja iste proporcionalne strukture Srba u odnosu na Hrvate po županijama. Odakle su se Hrvati selili, Srbi bi to isto činili, gde bi se Hrvati koncentrisali, tamo bi i Srbi. „Kud svi Turci, tu i mali Mujo“, reklo bi se.

Između dva svetska rata Slovenija i Hrvatska nisu dostigle punu teritorijalnu celovitost (pa kraljevina Jugoslavija dođe kao korak do tog cilja), te u popisu iz 1921. godine nedostaju podaci o stanovništvu Zadra i Istre. Podaci se mogu naći u italijanskim popisima.

Podaci iz popisa 1921. godine ne sadrže pripadnost naciji, već veroispovest. Pođimo od pretpostavke da su pravoslavci Srbi, dok su katolici Hrvati i druge manjinske grupe (Mađari). Te davne 1921. godine, tri godine nakon formiranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, na teritoriji Hrvatske živelo je 594.017 stanovnika pravoslavne veroispovesti i učestvovali su sa 19,73% u ukupnom stanovništvu Hrvatske.

Broj je popisom iz 1931. godine povećan na 657.555 lica, uz pad udela na 19,3%. Udeo je neznatno smanjen pri relativno većem broju odlazaka Hrvata u emigraciju, a usled pokatoličavanja Srba gladne 1929. godine, kada se vera menjala za džak brašna.

Prema rezultatima prvog posleratnog popisa iz 1948. godine broj Srba je smanjen na 543.772 lica, a udeo u ukupnom stanovništvu na 14,5%, gde je do pada udela došlo manjim delom i usled teritorijalnog proširivanja Hrvatske i povećanja broja stanovnika po tom osnovu.

Broj Srba je prema popisu stanovništva iz 2002. godine smanjen za 392.386 lica u odnosu na 1921. godinu. Pri tome je smanjen za oko 400 hiljada lica u odnosu na popis iz 1981. godine.

Ako pretpostavimo da su Srbi zadržali isti udeo u ukupnom stanovništvu po županijama kao i 1921. godine dolazimo do 977.737 stanovnika srpske nacionalnosti u Hrvatskoj u 2002. godini (od tada bi se do danas broj smanjio kao i kod Hrvata usled manjeg broja rođenih od umrlih). U odnosu na popisani broj ovaj broj je veći za 719.079 lica. On je posledica kako ustaških pokolja u Drugom svetskom ratu tako i masovnog izbeglištva u „Oslobodilačkom“ ratu 1991-1995. godine.

Ukupan broj stanovnika Hrvatske bio bi oko 5,2 miliona, a ne 4,4 miliona.

Sve ovo je lep san o nekakvoj lepšoj prošlosti, da smo svi mi bili bolji ljudi, a ne Hrvati i Srbi, kakvi jesmo.

P.S. Podaci ne moraju biti u potpunosti tačni usled različitog geografskog obuhvata naselja po županijama. Pokušaj detaljnijeg pristupa, na nivou najmanjih statističkih jedinica pokušao sam, ali postoje razlike u nazivima opština 1921. i 2002.