Макроекономија Економске анализе, Србија, окружење, и међународна економија
Svetska turistička organizacija UN uvrstila Tokaj, u severoistočnoj Mađarskoj, na svoju listu najboljih turističkih sela 2023. godine.Na Generalnoj skupštini u Samarkandu, u Uzbekistanu, odabrana su najbolja nakon pozivnog konkursa na koji se prijavilo 260 ruralnih destinacija širom sveta. Njih 54, uključujucći Tokaj, koji ove godine slavi 950 godina od osnivanja, proglašeno je za najbolja. Inicijativa koju je pokrenula Svetska turistička organizacija 2021. godine prepoznaje ruralne destinacije u kojima se čuvaju lokalne vrednosti i tradicija.
Prestižna međunarodna nagrada odaje priznanje za dosadašnje renoviranje i predstavlja pokretačku snagu za dalji razvoj turizma, sa ciljem da istoimeno selo vinskog regiona i vino Tokaj postane jedna od najpopularnijih destinacija u Mađarska. Neka od najboljih slatkastih vina na svetu nastala su u ovom regionu Mađarske, piše Aleksandra Blažević, na sajtu Ona. Telegraf.rs. Na području regiona postoji na desetine sela, čiji se stanovnici bave proizvodnjom vina, a koje je u davna vremena bilo služeno i na francuskom dvoru
U severoistočnom delu Mađarske nalazi se jedan od najstarijih vinogradarskih regiona u ovom delu sveta. Posebno je zanimljiva činjenica da se kameni podrumi za čuvanje vina nalaze na mestu koje nadvisuje ugašeni vulkan planine Tokaj, što je verovatno još jedan od razloga za autentični, slatkasti ukus vina iz istoimene regije. Na području regiona postoji na desetine sela, čiji se stanovnici bave proizvodnjom vin – koje je u davna vremena bilo služeno i na francuskom dvoru. A poznato je i da je francuski kralj Luj XV bio opčinjen ovim mađarskim vinom i da mu je čak bilo omiljeno, navodi „Visitworldheritage“.
Budući da je, sada već davne, 1730. godine donet prvi kraljevski dekret o „sistemu klasifikacije vinograda“, Tokaj je proglašen i zvanično prvim vinskim regionom u svetu 1757. godine. Od tada pa do danas ovo mađarsko vino steklo je svetsku slavu.Posetiocima ovog regiona se nudi prilika da se bliže upoznaju sa načinom proizvodnje vina u lokalnim vinarijama, koje se nalaze u svakom selu, ali i da uživaju u gastronomskim specijalitetima koji se služe u nekom od brojnih restorana. Nadaleko čuveno vino „Tokaji Aszu“ važi i za jedno od najboljih slatkih vina ne samo u Mađarskoj i Evropi, već i u svetu, mada se u ovom regionu proizvode i druga kvalitetna i poznata vina. Zahvaljujući jedinstvenim prirodnim karakteristikama i plodnom tlu, regija Tokaj se može pohvaliti vrlo ukusnim vinima. A, sigurno je da svemu tome doprinose i podrumi od kamena, u kojima se čuvaju bačve, napravljene od hrastovog drveta koje raste na tom području. Da sve bude još interesantnije, u ovom vinorgadarskom regionu postoji čak oko tri 3.000 vinskih podruma, od kojih se neki koriste za proizvodnju, a neki za odležavanje vina, s tim da ima i onih vinskih podruma koji su pretvoreni u svojevrsne centre za turističke posete.Jedno od sela na tom području čak ima sistem vinskih podruma koji se proteže na četiri nivoa, u dužini većoj od tri kolometra. Kao rezultat želje za očuvanjem ovog područja, UNESCO je region Tokaj uvrstio na Listu zaštićenog kulturnog pejzaža
Tokaj je selo i grad, istovremeno u Mađaskoj regiji koje danas više malo više od 5.000 stanovnika. Površianjje oko 28,20 kvadratnih kilometera. Tokaj je udaljen od glavnog grada regije Miškolca oko 54 kilometra. Varoš je središte čuvenog vinskog reigona koji je dobio ime po Tokaju. Tokaj je krajem 1890. godine bio nastradao u požaru, pa je ponovo status grada dobio tek 1986.godine. Prisustvo Srbije u regionu Tokaju primećeno je u vreme kada je naseljavan i Srpski Kovin na Čepeljskoj Adi. Njiov broj je znatno smanjen od vremena Unije, kada su se mnogi Srbi, odrodili piše u arihvama. Bitno je istaći da je despot Đurađ Branković u zameni za Beograd, pre 1433. godine dobio brojna imanja širom Ugarske, među kojima i Tokaj. On je zaista bi posed srpskog despota Brankovića, a tu se proizvodilo čuveno tokajsko vino, koje je bilo skupoceno, a pilo se na svečanim prilikama poput šampanjca. Jedno vreme izešani su u Tokaju živeli Srbi, Rusi ui Cincari, deleći sudbinu daleko od stare postojbine. Početkom XXI veka u Tokaju postoji pravoslavni hram, ali nije srpski. I pravoslavno groblje je verovatno postojalo, ali je davno sanirano, a spomenici su snestali.
Vino kraljeva
Tokajski vinogradi su danas istorijska oblast u Mađarskoj. Iskljulivo pozanti po proizvodnji vina izuzetnog kvalitetqa. U tokajskom obalsti se dans nalzui 28 sela na oko 7.000 hektara vinogradarskog zemljišta, od čeg aje oko 5.000 hetkara zasađeno vinovom lozom! Od autohtonih vrsta vinvoe loze tu se uzgahjaju oslavac, Harslevelu, te Župski Muskat i Zeta, dok su druge vrste zabanjene. Vino koje se proizvede čuva se u podzemnim podrumima na temperaturi od 10 do 12 stepeni.Inače, vinogradi u regiji Toka p ostojali su i u XII veku. Nije ponato ko ih je prvi zasasadio. Sloveni su se na ovom podrulju naselili u petom ili šestom veku, pa je i ime oblasti ,,Tokaj’’ najverovatnije ostalo od slovenske reči ,,Stokaj’’. Vinogradarstvo je u ovoj oblasti procvetalo počekom XVI veka. Tako su tokajska vina postala važnom trgovačkom robom u XVII veku i izvor prihoda vladarima Transilvanije. Zahvaljujući baš tim prihodima, kraljevići Transilvanije su uspeli izboriti nezavisnoost od Habsburgovaca. U to vreme Kraljević Franjo II Rakoczi je poklonio mnogo boca vina fra francuskom kralju Luju, koji je ovo vino prozvao ,,Vinum Regum, Rex Vinorum’’ ili ,,Vino kraljeva, kralj vina’’. U arhivama je zabeleženo da su tokom komunističke vladavine, Tokajska vina bila izgubila na kvalitetu i reputaciji. No, nakon 1990. godine, zahvaljujući velikim investicijama čiji je veliki novac doprineo obnovi ove oblasti koja je nazvana takozvana Tokajska renesansa. Tu u toj oblasti ima oko 600 vinarija (cela Srbija ima 500 vinarija). U želji da zaštiti autohtonu proizvodnju i ime ,,Tokay“ Mađarska danas vodi pravnu bitku sa šest država koje svoje vino zovu ovim imenom.To su Italija, Francuska, Slovačka Austraslija, Srbija i Slovenija.
Tokajsko vino se danas s ponosom pominje u mađarskoj nacionalnoj himni. Jer, kako kažu, i danas Tokaj je meste gde se grožđe pretvara u vino kraljeva. Tako je vinska tradicija Mađarske duga više od 1000 godina, pa se ova država može pohvaliti s 22 vinska područja koja se nalaze u šest velikih vinskih regija. Regija Tokaj je čuvena širom sveta. Zato ovaj kraj sa oko 28 sela i više od 6.000 hektara vinograda danas i dalje nosi jedinstvene kulturne odlike i svedoči od dugoj istoriji proizvodnje vina.
Jedno od najupečatljivih svedočanstava pove tradicije su i ,,hobitske kućice“ koje se nalaze u selu Hercegkut. Ove građevine brez prozora, koja iz brda vire samo trouglasti kameni ulayi, su u stvari vinski podrumi. Nemci koji su se naselili ovom delu Mađarske u XVIII veku, podigli su ih ili bolje rečeno, ukopali u brdo Gomboš. Veličina hodnika u podrumima je dugačka od šest od osam metara, a nekada su u ovim podrumima živele cele porodice Danas oni samo čuvaju burad s Tokaji Aszu-om jednim od najobljih vina na svetu, koje su rado pili Petar Veliki, Luj XIV, Betoven…
Možda u ove kućice ne svraćaju čarobnjaci da obične hobite pretvore u heroje, ali u njima se dešava najlepša vinska bajka, koja grožđe iz ovog regiona pretvara u napitak kome nema ničeg ravnog na svetu i o kojima peva mađarska himna! Osim vina, regija Tokaj nudi i brojne znamenitosti za ljubitelje istorije i kulture, a jedna od njih su i tvrđave i utvrđenja na planini Zempolen. Među njima se ističu utvrđenje Rakoč u Šarošpataku, kao i nedavno obnovljena tvrđava Fizer, jedna od retkih koja je peživela nekadašnju invaziju Mongola. Sportske aktivnosti poput veslanja Tisom, porodični avanturistički parkovi, ogromni zoološki vrt i mnoštvo banja pružaju odlične mogućnosti za zabavu i opuštanje i čine regiju Tokaj privlačnom i posetiocima koji nisu veliki ljubitelji vina. (B. GULAN)