Hrana i poljoprivredni resursi za 21. vek
21. октобра 2017.
3 Poljoprivreda
1,437 Pregleda
| Prof. dr Radmilo V. Pešić |
| Univerzitet u Beogradu,Poljoprivredni fakultet |
| Srpska podružnica Rimskog kluba |
| DETERMIN!NTE R!ST! TR!ŽNJE Z! HR!NOM |
- Demografski rast
- Promene strukture stanovništva (starost, lokacija, ekonomska aktivnost, način života….)
- Ekonomski rast i povećanje dohodaka
- Zdravstveni i socijalni kriterijumi
|
- Naučno-tehnički progres (energetika, biotehnologija, novi materijali, nano-čestice…..)
- Politička zbivanja
- Klimatske promene
|
| (UN World Population Prospects, 2015) |
| • Stope globalnog demografskog rasta opadaju već skoro 50 godina, od kasnih 60-tih, sa oko 1,9% godišnje, na 1,2% 2015. Ovaj pad će se nastaviti, čak na 0,2%, oko 2070. , ali ne u svim |
| • Porast će se nastaviti pre svega u !ziji i !frici, u Evropi i Latinskoj !merici očekuje sa blagi |
| Stopa rasta svetskog stanovništva |
| Demografski rast po regionima |
| (UN World Population Prospects,2015) |
| Procena broja mladih 15-24 godine 1950-2050 |
| (UN World Population Prospects, 2015) |
| Promene strukture stanovništva |
- Od početka veka više stanovnika u gradovima, danas oko 54%. Ovaj trend će se sigurno nastaviti.
- Sve manje proizvođaća i sve više potrošača hrane.
- Smanjenje ruralnog i porast urbanog stnovništva će imati posledice na promene kako ponude, tako i tražnje za hranom (prerađena i koncentrovana hrana , sve duži putevi snabdevanja, sve više
|
| • Dalji rast uslužnih delatnosti i zaposlenosti u |
| Urbano i ruralno stanovništvo do 2050 |
| (UN World Population Prospects, 2015) |
| • Očekuje se da će ekonomski rast, pogotovo u zemljama u razvoju (Kina, Indija, Brazil, Rusija, Južna !frika, Indonezija, Meksiko, Vijetnam, Turska, Argenitna, Venecuela, Tajland, Saudi Arabija…..)dovesti ne samo do porasta, već i do promene strukture tražnje za hranom. |
- Značajan porast upotrebe mesa i prerađevina, ribe i proizvoda akva-kulture, voća-povrća, mleka i prerađevina). Opadanje potrošnje žitarica i prerađevina.
- Posledice po klimu, poljoprivredne resurse i okruženje.
|
| Rast BDP do 2050 po regionima |
| Ekonomski rast umeren, neujednačen, a iznad |
| • Rast globalnog BDP sa oko 50 tril. $ 2005/07 do skoro 126 tril. $ godišnje (stopa +2,7%) i rast BDP p.c. sa oko 7600 $ 2005/07 do oko 13800 $ godišnje (stopa +1,4%), izazvaće velike promene, kako globalno, tako i regionalno. |
| • Ipak, investicije u poljoprivredu će biti najintenzivnije u bogatim i razvijenim delovima sveta. Učešće investicija u agrar u odnosu na ukupne bruto investicije, podeljeno sa učešćem poljopriverde u BDP (koeficijent investicija) je još uvek znatno manje od 1 u velikom delu sveta. Očekuje se da će se ovaj odnos zadržati. |
| Rast BDP p.c. do 2050 po regionima |
| Koeficient investicija u poljoprivredu, 19902015, po regionima |
| Vrednost međunarodne trgovine, 1961-2015 |
| Odnos neto uvoza/izvoza hrane |
| prema domaćoj proizvodnji u uk. cal. |
| • Svetska trgovina poljoprivrednim proizvodima prati globalne trendove. Ipak najveći deo hrane potiče iz domaćih izvora. Očekuje se da će se ova pojava nastaviti. |
| • Očekuje se da će unapređenje poljoprivrednih praksi koje dovodi do rasta TFP (ukupne produktivnosti faktora) nastaviti da raste, naročito u razvijenim zemljama, dok će značaj intenzivnog, a naročito ekstenzivnog povećanja poljoprivrede se smanjiti, osim kod najsiromašnijih. |
| Faktori rasta poljoprivredne proizvodnje po grupama zemalja , 1961-2010 |
| Globalne promene poljoprivrednih i šumskih površina, 1961-2013. (FAO, 2017) |
| Degradirano zemljište na Planeti |
| Ono što nas zaista zabrinjava jeste VODA! |
| Zar je moguće da je toliko vode trošimo? D!, N! Ž!LOST! |
| Iscrpljivanje vodnih resursa u % ukupnih obnovljivih resursa |
| Predviđanja o dostupnosti vode do 2050 |
| Klimatske promene najveći generator |
| • Emsije GHG iz poljoprivrde, šumarstva i drugih načina upotrebe zemljišta (!FOLU), u periodu 2000-2010. godina, iznosile su oko 1012 GtCO2 eq, ili oko 24% od ukupnih emisija iz svih sektora. Iz poljoprivrede je poticalo 5-5,8 GtCO2 eq , ili oko 10-12%, dok iz šumarstva i drugih načina upotrbe zemljišta je poticalo 4,3-5,5 GtCO2 eq, tj. 9-11% svih antropogenih emisija GHG (IPCC, 2014). |
| Godišnji iznosi GHG emisija po sektorima, 1990-2010 |
| GHG emisije po čoveku godišnje zavisno od načina ishrane |
| Mogući pad poljoprivredne proizvodnje |
| usled klimatskih promena do 2050 |
| Vremenske nepogode 1980-2011. |
| Siromaštvo, glad i neuhranjenost |
| • Uprkos velikim nadama i naporima malo je |
| verovatno da će se problem rešiti do 2030. |
| • Dobro je što se broj ekstremno siromašnih |
| smanjuje, ali problem ostaje. |
| • Globalna nejednakost (dohodaka) se smanjuje, ali nejednakosti unutar država se povećavaju naročito u razvoju. (Piketty, 2014Milanovic, 2017). |
| Ljudi ispod linije siromaštva od 1,90 $ |
| Broj podhranjenih 1990/92-2030 |
| Podhranjenost u svetu 2005-2050. |
| Gubici hrane i prehrambeni otpad |
- Globalno oko 1/3 svetske hrane se izgubi, ili pretvori u otpad u lancu snabdevanja (HLPE, 2014).
- Svake godine u razvijenom svetu oko 670 mil. t hrane je
|
| izgubljeno i oko 630 mil. t u ostalom delu sveta, što čini |
| 1,3 mrd. t hrane ili 1/3 preoizvodnje namenjene ishrani |
| • Procenjuje se da poljoprivreda i prehrambena industija danas troše oko 30% svetske energije, a da u izgubljenoj proizvodnji leži oko 38% od ukupne potrošnje energije u proizv. hrane, što ukazuje da u izgubljenoj hrani se krije oko 10% svetske potrošnje energije. |
| Gubici hrane i prehrambeni otpad u lancima snabdevanja po regionima |
| Šta se može/mora učiniti? |
| • Promena načina prizvodnje, skladištenja i |
- Promena načina transporta i distribucije hrane.
- Promena (skraćivanje) lanaca ponude „od njive do tpeze“.
- Promena ponašanja ljudi. Optimizacija upotrebe
|
| • Promena načina života, uvažavanje zdravstvenih i ekoloških kriterijuma. Održivi način života. |
| Još jedna slika budućnosti |
| Korišćenje podatka i projekcija OUN, F!O, |
| • primena teorije mreža u analizi demografskih i klimatskih promena (analiza grafova, Gephi platforma, progr. jezik R -matrice). |
| • korišćenje Köpen-Geiger sistema klimatskih zona umesto podele na države i međudržavne organizacije i zajednice. |
| Zaključci Weiler-Demuynck studije |
| • Pretvaranje pašnjaka u oranice od 8 do 52% u zavisnosti od |
- Poboljšanje upravljanja vodnim resursima i fosforom.
- Povećanje perinosa selekcijom i agrotehničkim merama
|
- Promena prakse resursno i prostorno intezivnog stočarstva.
- Definitivno napuštanje proizvodnje bio-goriva.
- Posebnu pažnju posvetiti !frici (investcije, obrazovanje,
|
| • Globalno upravljanje kroz novo međunarodno telo („svetsko ministrastvo za hranu“). |
| Kakvo je mesto Srbije i kakva nas |
- Problem demografskog zaostajanja za Svetom i za regionom.
- Adaptacije na klimatske promene -nerešen problem.
- Potreba za boljim upravljanjem vodnim resursima.
- Promena postojeće agro-tehničke prakse (kulture i sorte otporne na klimaske promene).
- Multifunkcionana i ekološki podobna polj. praksa.
- Suzbijanje posledica ekstremnih klimata (bolja
|
| organizacija protiv nepogoda, poplava, požara, grada…) |
| • Smanjanje gubitaka, otpada i racionalnije postupanje sa hranom, energijom i resursima. |
- Alexandratos, N. & Bruinsma, J.2012. World agriculture towards 2030/2050: the 2012 revision. ESA Working Paper No. 12–03. Rome.
- FAO. 2017 The future of food and agriculture – Trends and challenges. Rome.
- HLPE. 2014. Food losses and waste in the context of sustainable food systems. A report by the High Level Panel of Experts on Food Security and Nutrition of the Committee on World Food Security. Rome.
- IFPRI. 2015. Global Nutrition Report 2015. Actions and accountability to advance nutrition and sustainable development. Washington, DC.
- IPCC. 2014. Climate Change 2014: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Core Writing Team, R.K. Pachauri and L.A. Meyer (eds.)]. IPCC, Geneva.
- Milanović, B. 2017 Globalna nejednakost. Novi Sad
- Piketi, T. 2015 Kapital u 21. veku. Novi Sad
- Revision. (available at https://esa.un.org/unpd/wpp).
- UN (United Nations). 2015. World Population Prospects: the 2015
- World Bank. 2010 World developement report – Developement and Climate change. Washington D.C.
|
Макроекономија Економске анализе, Србија, окружење, и међународна економија
