Predizborne frke, trke i medijske kampanje

Na znam da li sam jedan od rijetkih ili mnoštva ljudi kojeg medijska kampanja kojom smo trenutno izloženi, a koja na fatalistički način pokušava da predoči problematiku srpkog ulaska u EU, istovremeno frustrira i čini ciničnim.

Srbija ulazi u intenzivniji period izborne kampanje, a čvrsta posvećenost  politike srpske Vlade proteklih godina, u odnosu na kandidaturu u EU, sa poslovičnom spremnosti ka rapidnom ispunjavanju EU uslova se vjerovatno statistički značajnom dijelu stanovništva čini da je imala elemente ponižavajuće sikofantije, a koja nije dala konkretne rezultate.

Vjerovatno zbog ove, za krajnji rezultat izbora, važne grupe elektorata smo sada izloženi medijskoj „torturi“ gomile ekonomista koji pokusavaju naći racionalne ekonomske razloge koji bi bez ikakve dvojbe ukazali na nepostojanje mogućnosti izbora. Pokušava se demonstrirati da jedini put za Srbiju je vrsta binarne opcije, sa jednim pozitivnim ishodom, koja u prvi mah vodi ka  dobijajanju statusa zemlje kandididata, a zatim kao kao dugoročna garancija opstanka  puno  punopravno članstvo u uniji. Druga opcija i negativni ishod   je izopštenje izvan pan-evropskih političkih tokova, koje vodi  Srbiju u neizvjesnost i put ka nacionalnoj propasti.

Dok se zaista iznosi mnoštvo validnih i inteligentnih razloga za hipotezu o korisnosti ulaska u EU, također smo izloženi i argumentima koji su, najblaže rečeno, ekonomske gluposti i koje narodski rečeno, jednostavno, ne piju vode. Suštinska namjera medijske kampanje je da se odbrani Vlada Srbije od percepcije da je možda vodila pogrešnu EU politiku ali koja ponekad potone zbog bizarnosti slabog ekonomskog argumenta.

Ovome svakako treba pridodati medijske nalete političara kao npr. upgrejdovana verzija hiperaktivnog, produktivnog, zadnjih sedmica vrijednog Vuka Draškovića, VUK 4.0, koji nas gotovo sa svakim novim danom obdari po jednom novom histerijom i pamfletskom epskom izjavom, kako Srbija mora po svaku cijenu ostati, opstati i istrajati na evropskom putu. Interesantno je da verzija VUK 4.0, pri tome, ne pokazuje nikakve  sličnosti sa svojim prethodnim reinkarnacijama  VUK 1.0 (1980 – te), VUK 2.0 (1990 –te) i VUK 3.0 (2000-te) tako da bi se moglo reći da sadasnja verzija je sasvim novi model VUK-a. Verzija VUK 1.0 bi vjerovatno smatrala verziju VUK 4.0 za nacionalnog izdajnika, dok bi VUK 4.0 isporučio VUKA 1.0 I VUKA 2.0 Haškom sudu.

U ovom procesu, Vuk Drašković je postao jedan od rijetkih ljudi koji su uspjeli postati antiteza, i politička opozicija  samoGA sebe, iz svih faza prethodnog života. Ko teflonska šerpa, ni Vuk Drašković ne pristaje da se i jedna ideja, princip ili ideal zalijepe za njega trajno, pa u maniru Princa od onoga Italijana, iskazuje izrazitu želju i težnju da pošto-poto pluta političkim vodama Srbije po principu sve može a ništa ne mora.

Analizirati politiku Vlade Srbije u prošlom mandatu je komplikovan i nezahvalan posao ali se mom laičkom oku čini da po pitanjima politike pristupanju EU Vlada Srbije nije napravila značajnije suštinske greške. Patriotski blok kritičara  vlade jednostavno ignoriše činjenicu da je prethodna politika suzila Srbiji manevarski prostor i da u datim,  nasleđenim uslovima, Vlada  Srbija se nosi sa posljedicama bliske prošlosti koliko  objektivno i racionalno može.

No po pitanjima ekonomske politike veoma je teško dati bilo kakvu aboliciju Vladi obzirom da je previše krupnih grešaka počinjeno. Nerazuzumjevanje  globalnog ekonomskog momenta i potrebnih mjera je bilo sistematski pogubno  (sjetimo se hipoteze da je globalna recesija šansa po Srbiju) a kada se neka svijest i razvila, održanje parlamentarnog mira i opstanak Vlade do kraja mandata su postali prioritet, neodgovorno kupljen eskalacijom javnog duga. Negativni nus-proizvod ovakve politike je odložena reforma i restruktuisanje javnog sektora.

No ostavljajući po strani političke motive, koncentrišući se isključivo na ekonomski argument, sa krizom ekonomskog i političkog sistema unutar EMU-a i EU i konzekventnim predloženim fiskalnim mjerama,  postaje sve teže naći razloge za Srbijin  pristup uniji, barem na još neko vrijeme.

Iako javnosti još uvijek nisu poznati puni detalji franko-njemačkog dogovora, ono što je očito je da konzekvenca ovoga dogovora je da buduća forma EU zajedništva je radikalni zaokret u ekonomskom i političkom smislu. Iako jedan plan ne može riješiti sve evropske probleme, a Evropi treba mnoštvo inicijativa za rješavanje mnoštvo problema, predloženi paket mjera  po svemu sudeći godinama ili čak dekadama zamrzava mogućnost brzog ekonomskog rasta sa potencijalno devastirajućim posljedicama i mogućom dužom ekonomskom depresijom po fiskalno slabije zemlje Zapadne Evrope kao i nepovoljnijim neoptimalnim makroekonomskim uslovima po zemlje Istočne Evrope.

Fiskalna disciplina je neophodna komponenta ekonomkog oporavka ali nije i jedina a pojedini elementi predloženih mjera su na rubu ekonomkog i fiskalnog sadizma.

Na rubu sadizma je i rječnik koji se povremeno omakne u diskusijama u Njemačkom parlamentu čak i samim članovima kabineta, o statusu grčke fiskalne discipline. U njemačkom parlamentu se tako prije par dana diskutovalo o tome  kako Grčka još uvijek nije dovoljno propatila i da postoji prostor za dodatno fiskalno stezanje.

Ironija je što ovakav riječnik dolazi od ekonomki najmoćnije članice unije, koja godinama vještački održava svoj „labour market“ potcjenjenime i samim time svoju moćnu ekonomiju djelimično vještački konkurentnom. Dakle Njemačka se ne libi da u cilju kreiranja soptvenih pozitivnih socijalnih ishoda održava tržište rada godinama u disekvilibrijumu obzirom da rast njemačke ekonomije je daleko iza sebe ostavio rast realnih prihoda zadnjih desetak godina, a što direktno naručava konkurentnost ostalih zemalja Unije.

Statistika koja je također objavljena prije par dana pokazuje da je Grčka izbila na sam vrh evropske rate samoubistava i pored toga što sklonosta ka samoubistvu nije nikada bila karakteristika mediteranske kulture i tradicije.  Na koju cifru treba da dodje Grčka rata samoubistva da bi Sjeverni blok EU bio uvjeran i zadovoljan količinom grčke patnje?

U ovim momentima se gotovo i ne diskutuje o činjenici da vrsta zajednice u koju se EU pretvara je daleko od tipa zajednice koja je narodima i državama obećana, marketinški promovisana i predstavljena kada su zemlje odlučivale  da li ili ne pristupiti zajednici. Neprimjetno također prolazi i to da pod plaštom potrebne fiskalne reforme se reformiše politička priroda članstva u Uniji, koja  faktički umanjuje stepen suvereniteta individualnih članica unije a da pri tome se uklanjaju i umanjuju kontribucije za pan-evropsku solidarnost, koja je do nedavno u dobroj mjeri definisala zajedništvo.

Fundamnetalniji problem sa rigoroznošću fiskalnog plana je da on uopšte ne adresira strukturalne dugoročne evropske probleme. Evropa već 100 godina gubi na relativnom globalnom značaju i već godinama joj nedostaje model koji će zaustaviti relativni ekonomski i apsolutni demografski pad i umjesto modela koji bi adresirao ove strukturne dugoročne problem, franko-njemački dogovor nameće model koji će godinama „zamrznuti” i pod led stavit mogućnost življeg ekonomskog rasta bez kojeg nema ni demografskog oporavka.

Koncizno sumirano, od Srbije se sada traži da ispuni uslove, da bi pristupila zajednici koja je u procesu radikalnih promjena koja ni sama ne zna da li će i na koji način će opstati a i ako opstane nije jasno u kojoj formi će opstati. Dobro je što Srbija teži ka članstvu u Uniji samo je loše što se odnosi unutar Unije mijenjaju na način koji ne odgovara ekonomijama zemalja poput Srbije.  Da bi uspjela uhvatiti priključak sa prosperitenijim dijelom Evrope Srbiji je potreban prosječni ekonomski rast od nekih 4-5% čitav niz sljedećih godina.

U novoj formi EU mogućnost ostvarivanja rapidnog ekonosmkog rasta je upitan ali ne samo zbog ovih novih fiskalnih franko-njemačkih propozicija  već i zbog toga što Vlada Srbije nije učinila nikakve konkretne korake da sprovede fiskalnu reform. Čak da Srbija na bilo koji način Srbija uspije riješiti pitanje Kosova fiskalnim stanjem i makroekonomskom politikom je opet predaleko od uslova potrebnih za članstvo u uniji koji se sada dodatno  pooštravaju.

U protekle 3 godine Vlada Srbije je jednostavno MORALA biti racionalnija  odgovornija po pitanju sprovođenaj fiskalne refome. Obzirom da nije rezanje javnog sektora će biti brutalnije i teže a mora doći neposredno nakon izbora.

Zbog svega ovoga umjesto da se umanji razliku između vlastitog siromaštva i prosperiteta Zapdnih zemalja, ova razlika će po svemu sudeći da se produbi kao rezultat pogrešno i neodgovorno vođene ekonomske politike.

Treba reći i to da Srbija svakako terba da ispuni standarde koje EU zahtjeva, i to ne zbog process pristupa već zbog same sebe, bila ona unutar ili izvan EU-,  ali ponekad uslovi zaista izgledaju namjerno ponižavajući po Srbiju. Kao da se dio EU-a baš nakanio da nerazumnim zahtjevima ponizi Srbiju, postavljajući uslove koji su nerealni i neprihvatljivi a od kojih nema nikakve koristi niti EU niti zemlje iz Srbijinog okruženja.

Ironično je da dok su srpski mediji opsjednuti regionalnim liderstvom Srbije u nebitnim stvarima, Srbija trpi zbog nedostatka političkog liderstva. Srpska politička scena je postala amorfna do mjere, da osim što niti jedna politička stranka ili javna ličnost sa političke scene neme neku konkretnu viziju osim mantre o Evropskoj Zajednici,  niko nema čak ni neku elokventnu ideju o demagogiju koja bi bila politički efikasna  a koja bi narodu izgledala kao kredibilna.

Sadašnjoj Vladi je nedostajalo političke hrabrosti da insistira na sproveđenju reformi, maker po cijenu da minorne strane sruše vladu. Odsutvom hrabrosti su propustili šansu da zarade veći stepen poštovanja kod znatnog dijela birača.