Transferi gradovima i opštinama iz budžeta Republike Srbije u 2013. godini

Budžetom za 2013 godinu planirano je da se transferiše lokalnim budžetima 35,3 milijarde dinara, što je oko 1,1% BDP-a Srbije.

U tabeli su priloženi podaci iz popisa stanovništva, broj zaposlenih u martu ove godine, procenjeni fond zarada u 2011 godini i zarade po stanovniku u toj godini i poslednji podatak o broju nezaposlenih po opštinama koji imam iz biltena iz decembra 2010. godine. Ukupan broj registrovanih nezaposlenih nije značajno uvećan ali su moguće velike razlike u podacima u odnosu na priložene. Svejedno, priloženi su radi ilustrovanja redova veličina, u pogledu značaja transfera u odnosu na ovu kategoriju stanovništva.

Po stanovniku transferi će u 2013 godini iznositi 4.957 dinara. Beograd ne prima transfere a Novi Sad ih ima u iznosu od 2.593 dinara. Ostatak Vojvodine ima 4.765 dinara a Centralna Srbija dobija 7.545 dinara po stanovniku.

Transferi po zaposlenom (mera opterećenja radnih mesta porezima koji se zatim preraspodeljuju) iznose 20.403 dinara, pri čemu su Novom Sadu 6.633 dinara, Vojvodini bez NS 23.476 dinara, a Centralnoj Srbiji 38.076 dinara.

Transferi po nezaposlenom kreću se od 30 hiljada dinara u Novom Sadu do 45 hiljada u Vojvodini bez NS i 136 hiljada dinara u Centralnoj Srbiji.

Kada se stave u odnos transferi po stanovniku, zaposlenonom i nezaposlenom sa platama po stanovniku dobijamo očekivanu negativnu korelaciju: što su niži prihodi od zarada to su veći transferi (koeficijent korelacije -0,664), to su veći transferi po zaposlenom (-0,664) i po nezaposlenom (-0,344).

Ovi koeficijenti ukazuju na relativno pravilno postavljenu politiku transfera lokalnim budžetima. Međutim, kada se spustimo sa nivoa okruga/oblasti na nivo opština i gradova možemo govoriti o konkretnim uštedama kroz manje transfere razvijenijim gradovima i veću pomoć ugroženim područjima.

Konkretno, Novi Sad ima 2.593 dinara po stanovniku transfera koji su nepotrebno budžetsko razbacivanje novca, kao što su bili i za Beograd. Ukoliko je Beograd uskraćen za transfere nema logike da ih dobija Novi Sad, a imaju slične indikatore razvijenosti u odnosu na ostatak Vojvodine i Centralne Srbije. Tim pre jer je i Novi Sad imao najveći rast prihoda od poreza na zarade nakon Beograda.

Manje transfere od Novog Sada po stanovniku  imaju Zrenjanin (2.363) i Pančevo (2.392 dinara), a manje od 3 hiljada još i Čačak, Kanjiža, Vršac, Subotica i Požarevac.

Crna Trava i Bosilevgrad su suprotni primeri izuzetno velikih relativnih vrednosti transfera. Po stanovniku transferi Crnoj Travi iznose 55,4 hiljada, po zaposlenom 125,6 hiljada, a po nezaposlenom 467,4 hiljada. U Bosilevradu ovi podaci iznose 32,5 hiljada, 213 i 186,5 hiljada, respektivno. Po nezaposlenom najveće transfere imaju Žagubica (728 hiljada), Malo Crniće (592 hiljade), i Kučevo (540 hiljada) dok su veći od 400 hiljada još u Petrovcu, i Žabarima.

Ovoliko velika vrednost transfera upućuje na mogućnost da umesto što se transferi troše iz lokalnih budžeta alternativu mogu da predstavljaju subvencije za pokretanje sopstvene poljoprivredne ili sredne proizvodne delatnosti jer se radi o pasivnim krajevima u kojima se opštine nalaze.

Ukoliko bi smo, poput Beograda, uveli kriterijum relativno visoke razvijenosti u odnosu na prosečnu, kako bi se povećala efikasnost u trošenju javnog novca, povećala bi se efikasnost u potrošnji i odgovornost u kreiranju budžetske potrošnje. Na primer, ukoliko bi kao kriterijum uveli da pravo na transfere imaju samo opštine sa prihodima od zarada manjim od 8.000 dinara 25 gradova i opština sa 1.622 hiljada stanovnika, 380 hiljada zaposlenih i 167 hiljada nezaposlenih ostalo bi bez ovih primanja u budžet u iznosu od 6,79 milijardi dinara.

Ovo ne bi bila relativno velika ušteda i upućuje na činjenicu da je sadašnji sistem transfera relativno dobro postavljen.

Razmišljanja u pogledu adekvatnosti transfera i njihove relativno bolje upotrebe zahtevaju više analitičkog rada od mojih par utrošenih sati.