Zarade po stanovniku u opštinama: Srbija i Crna Gora X 2012 i Slovenija IX 2012

Srbija ima, prema rezultatima popisa, 11,5 puta više stanovnika od Crne Gore, 10,3 puta više zaposlenih i 7,9 puta veći fond zarada. Prosečna zarada u Srbiji (367 evra) manja je za 23,6% od prosečne u Crnoj Gori (480 evra), a zarade po stanovniku (89 evra) manje su za 31,5% u odnosu na Crnu Goru (130 evra).

Srbija je imala 2007 godine veće zarade po stanovniku od Crne Gore za 10 i više procenata. Rekordne zarade po stanovniku u Srbiju bile su u decembru 2007 godine, kada su bile 121,7 evra (broj stanovnika u obračunima je konstantan).

Već u januaru 2008 Crna Gora (100 evra) bila je ispred Srbije (86 evra). Od tada je u Crnoj Gori nastavljen rast zarada po stanovniku dostižući rekordnih 134,4 evra u junu 2009. godine da bi se nakon toga njihov rast zaustavio. Sa priloženog grafikona može se videti da se novi rast zarada može očekivati, te i novi rekordi u Crnoj Gori, što nije slučaj u Srbiji iz dva osnovna razloga: (1) smanjuje se broj zaposlenih, za razliku od rasta u Crnoj Gori, i (2) rast prosečnih plata u evrima u Srbiji je moguć samo kratkoročno (usled visokog trgovinskog deficita).

Motivacija za obračune bile su regionalne razlike. U Srbiji je odstupanje u zaradama po stanovniku 9,9 prema jedan, između Novog Sada (160,9 evra) i Opova (16,3 evra), dok se u Crnoj Gori ovaj odnos kreće u rasponu od 7,2 prema jedan, između Budve (268,2) i Andrijevice (37,4 evra).

Beograd ima 3,2 puta veći fond zarada od Crne Gore (260 prema 80 miliona evra), a Novi Sad ima (54 miliona evra) dve trećine fonda zarada Crne Gore. Međutim, u ova dva grada isplati se polovina ukupnog fonda zarada u Srbiji, mada učestvuju sa 27,7% u ukupnom broju stanovnika.

Ovim se prijatna poređenja redova veličina završavaju. Niš je treći grad prema broju stanovnika u Srbiji (258 hiljada), i iako ima 38% više stanovnika od Podgorice, ima 19% manje zaposlenih, 40% manje prosečne zarade i 51,3% manji fond zarada.

Interesantno je uporediti Podgoricu sa 10 gradova u Srbiji koji imaju preko 100 hiljada stanovnika. Podgorica ima 186 hiljada stanovnika i ima veći broj od svih ovih gradova. Kragujevac ima 177 hiljada stanovnika, ali samo 40 hiljada zaposlenih lica (74 hiljada u Podgorici) i prosečne zarade od 345 evra (520 u Podgorici) te je i fond isplaćenih zarada (13,8 miliona evra) skoro tri puta manji nego u Podgorici (38,4 miliona evra). Ili, u četiri najveća grada u Srbiji, nakon Beograda i Novog Sada, u kojima živi 589 hiljada stanovnika (u Kragujevcu, Leskovcu, Subotici i Kruševcu) fond isplaćenih zarada neznatno je veći nego u Podgorici koja ima više nego tri puta manje stanovnika.

U svih deset gradova sa preko 100 hiljada stanovnika fond isplaćenih zarada kreće se u rasponu od 6,7 miliona evra u Smederevu do 13,8 u Kragujevcu.

Interesantno je uporediti i Novi Pazar sa Podgoricom. Ima upola manje stanovnika, pet puta manje zaposlenih, 47% manju prosečnu zaradu i 9,2 puta manji fond isplaćenih zarada od Podgorice.

Druga opština po broju stanovnika u Crnoj Gori je Nikšić. On je uporediv sa Užicem mereno brojem stanovnika, fondom isplaćenih zarada (po 7,2 miliona evra) i zaradama po stanovniku. Nikšić ima veći fond zarada od sedam gradova u Srbiji koji imaju veći broj stanovnika (Leskovac, Smederevo, Sombor, Vranje, Sremska Mitrovica, Novi Pazar i Loznica).

Budva ima samo 19,2 hiljade stanovnika, ali fond isplaćenih zarada od 5,2 miliona evra. U Srbiji 68 opština ima veći broj stanovnika od Budve i manji fond isplaćenih zarada u oktobru, a među njima najveći broj stanovnika imaju Novi Pazar, Loznica, Stara Pazova, Kikinda, Zaječar, Pirot, Bačka Palanka, Paraćin, Ruma, Aleksinac, Vršac i Smederevska Palanka – svi imaju više od 50 hiljada stanovnika i manje od 5 miliona evra zarada.

Nakon Budve, prema fondu zarada sledi Bar, koji je uporediv sa Vršcem ili Pirotom, a zatim Herceg Novi koji ima identičan fond zarada kao i Novi Pazar koji ima više nego tri puta veći broj stanovnika.

Interesantno je da kada se isključe crnogorski podaci, u Srbiji je Rača „iskočila“ mereno platama po stanovniku sa 136 evra, čime je izbila na četvrto mesto ispod Novog Sada, Beograda i Požerevca (148 evra po stanovniku). Nakon Rače su Crna Trava, Bor i Majdanpek koji veoma zavise od subvencija i od javnih preduzeća koja se u njima nalaze.

Rača je primer u smislu činjenice da fond zarada zavisi od broja zaposlenih i od prosečnih zarada, pa iako ima bitno niže prosečne zarade od Srbije (304 evra) ima i bitno višu zaposlenost stanovnika (44,5 u 100 stanovnika dok je prosek u Srbiji 24,3 lica a u Crnoj Gori 27,2 lica). A poput Rače i Crna Gora ima rast broja zaposlenih lica uz smanjivanje prosečne zarade. U Srbiji prosečna zarada raste usled pada broja zaposlenih radnika sa niskim zaradama.

U Srbiji ćemo moći da konstatujemo višedecenijski zaokret u pravcu ekonomskog oporavka kada se konačno zaustavi pad broja zaposlenih lica i počne njegov spori oporavak.

 

Kad se već ovoliko raspisah, dodah i Sloveniju jer je za prikupljanje i obradu podataka potrebno par minuta. Obrađivati slovenačke podatke je toliko puta brže i lakše koliko je ona razvijenija ekonomski od uporedivih balkanskih država.

Slovenija ima 71,1% manji broj stanovnika od Srbije, 53,3% manje zaposlenih, 165,2% veću prosečnu zaradu, 23,9% veći fond zarada i 4,3 puta veće zarade po stanovniku od Srbije (382 prema 89 evra).

Slovenija je primer zemlje sa razvijenom prerađivačkom industrijom, koja nije kroz divlju privatizaciju rasturena već je opstala u svim sredinama ma koliko bile male, i međunarodnom konkurentnošću merenom izvozom po zaposlenom, po stanovniku, udelu
u BDP-u.

Zagovarati industrijsku zaposlenost u Srbiji se tumači kao zalaganje za ropskim potlačivanjem radničke klase. Pri tome se ne uzima u obzir kakav je socijalni položaj zaposlenih ili psihički nezaposlenih. Slovenački radnici mogu da priušte sebi letovanje, normalnu ishranu i oblačenje i pristojan automobil. Slovenija je jedina BJR koja ima veći fond zarada u
prerađivačkoj industriji i građevinarstvu u odnosu na zbirni fond zarada u državnoj upravi, zdravstvu i obrazovanju. Posledica industrijske razvijenosti su mala odstupanja u regionalnoj razvijenosti.

Pođimo od Ljubljane. Ljubljana ima 82,9% manje stanovnika od Beograda, 64,3% manje zaposlenih, 141% veće prosečne zarade, 13,9% manji fond zarada i 5 puta veće zarade po stanovniku od Beograda. U odnosu na Novi Sad, Ljubljana ima 16,5% manje stanovnika, 55,4% više zaposlenih, 167% veće prosečne zarade, 4,1 puta veći fond zarada i 5 puta veće zarade po stanovniku. U odnosu na Niš, Ljubljana ima samo 8,7% više stanovnika, ali ima 3,4 puta više zaposlenih, 3,5 puta veće prosečne zarade, 12 puta veći fond zarada i 11 puta veće zarade po stanovniku.

Maribor je drugi po broju stanovnika u Sloveniji i ima tri puta manje stanovnika od NovogSada ali ima isti fond zarada i tri puta veće zarade po stanovniku u odnosu naNovi Sad. Maribor ima 111 hiljada stanovnika i mesečni fond zarada (53,7 miliona evra) veći od zbirnog u Nišu, Kragujevcu, Požarevcu i Čačku, u kojima živi 624 hiljada stanovnika. Kada izdvojimo najsiromašnije opštine, onda je fond zarada u Mariboru uporediv sa 67 opština u Srbiji u kojima živi 1.444.884lica, a zaposleno je 197.753 lica.

Pošto su prosečne zarade po stanovniku u Sloveniji veće nego u Srbiji 4,3 puta to značii da 4,3 puta manji broj stanovnika u Sloveniji ima isti fond zarada kao uSrbiji: na 10.000 u Sloveniji 43.000 u Srbiji, 20 hiljada prema 86 hiljada, ilinaselja od 30 hiljada stanovnika kao bradovi sa 129 hiljada u Srbiji.

Na primer, Piran sa 17,7 hiljada stanovnika ima veći fond zarada od Vranja sa 82,8 hiljade, Radovljica sa 18,9 hiljada uporediva je sa Jagodinom sa 71,2 hiljade, Škofja Loka sa 22,9 hiljada, sa Šapcem (115,3) ili Kruševcom (127,4), Krško (26 hiljada) sa Čačkom, Valjevom, Kraljevom ili Kruševcem, Murska Subota (19,2 hiljade) sa Suboticom ili Pančevom, a Novo Mesto (36,4) sa Nišom (257,9)…