Bosansko Hercegovačka sirotinja

– plate po stanovniku po opštinama (RS) i kantonima (Federacija BiH)

Sledeći tekst, sa istim pokazateljima, će biti naslovljen kao “Balkanska sirotinja” jer će uključivati podatke o zaradama po stanovniku još iz Srbije i Crne Gore, i iz Hrvatske i Makedonije, ukoliko je moguće pronaći podatke u statističkim godišnjacima za poslednje dve. Za KiM i za Albaniju sumnjam da je moguće, a dodatno uključivanje Bugarske samo bi ublažilo mučan utisak ove sirotinje na “Zapadnom Balkanu”.

Priložena tabela rangira opštine u Republici Srpskoj i kantone Federacije BiH prema isplaćenim fondovima zarada podeljenim sa brojem stanovnika.

Podatke treba tumačiti oprezno iz više razloga:

–         Preliminarni rezultati popisa u BiH odnose se na popisano, a ne na pristuno, stanovništvo, što može značajno da utiče nav izračunati pokazatelj. Što je veći procenat odsutnog stanovništva to je zapravo pokazatelj zarada po stanovniku veći od prikazanog u tabeli jer se fond zarada deli sa manjim brojem prisutnog stanovništva.

–         Poljoprivreda i siva ekonomija, kao i isplaćene penzije i drugi izvori prihoda (doznake) takođe utiču na ukupno raspoloživa sredstva po opštinama, kantonima i po stanovniku.

–          Mesta zaposlenja i primanja zarade mogu se razlikovati od mesta stanovanja i potrošnje zarade. Isto tako, procenat isplaćenih zarada može se razlikovati po opštinama i kantonima, u nekima se može isplaćivati 98% zaposlenih, a u nekim I manje od 80%. Što je veći broj radnika koji nisu primili zarade, to je i statistički lepša i udaljenija slika od stvarne.

No, da ovde zastanemo sa ogradama od proračuna, jer bi na kraju bilo besmisleno bilo šta iznositi. U 2012 godini u Republici Srpskoj je po stanovniku od zarada mesečno isplaćeno po 75,1 evra, a u Federaciji BiH, u avgustu ove godine, po 78 evra. Prosečan mesečni fond neto zarada u RS iznosi nepunih 100 miliona evra, a u Federaciji BiH bio je 185 miliona u avgustu 2013.

Kada bi bilo moguće doći do podataka o broju zaposlenih i prosečnim zaradama po opštinama u Federaciji BiH dobili bi smo mnogo veća odstupanja u zaradama po stanovniku od izračunatih. U Republici Srpskoj najveće zarade po stanovniku su u Istočnom Drvaru, 459 evra, a najmanje su u Vukosavlju, 11,2 evra po stanovniku. To je najvećim delom posledica broja
zaposlenih u odnosu na broj stanovnika: u Istočnom Drvaru je 87,2 a u Vukosavlju 4,2 zaposlena na 100 stanovnika. U Federaciji BiH najveće su zarade po stanovniku u Sarajevu, 148,7 evra, a najmanje su Posavskom kantonu, 40,9 evra. Raščlanjavanje kantona na opštine stvorilo bi slična odstupanja između velikih gradova, sa jedne strane, i siromašnih poljoprivrednih opština, sa druge strane.

Iznad Sarajeva po rangu su još i Petrovac sa 296 evra po stanovniku i Gacko sa 159 evra. Petrovac ima više zaposlenih od stanovnika, a Gacko ima prosečnu platu sličnu Sarajevu uz malo veću stopu zaposlenosti stanovništva. Banja Luka je za samo jedan evro po stanovniku (147,7) ispod Sarajeva i ispod nje su po rangu, najbolje plasirane u Republici Srpskoj Istočno Novo Sarajevo (145,2), Ugljevik (117,8) i Trebinje (101 evro).

Kako god da podatke raščlanili i rangirali, na žalost, radi se o sirotinji, većoj ili manjoj.