VOJVOĐANSKE OPŠTINE: Bez planova i para za pošumljavanje

Istraživanje mreže „Pošumimo Vojvodinu“ pokazuje da vojvođanske opštine gotovo u potpunosti nemaju godišnje i višegodišnje planove pošumljavanja, ni izveštaje, niti planiraju sredstva za ove namene

Kako se navodi na sajtu Ekološkog pokreta Stanište od svih opština i gradova u Vojvodini traženi su dokumenti koje su lokalne vlasti zakonski obavezne da usvoje i dostave Ministarstvu poljoprivrede. To su godišnji Program korišćenja sredstava od naknade za korišćenje šuma i šumskog zemljišta za period 2019–2021, zatim izveštaj o korišćenju ovih sredstava, te izveštaj o sprovođenju programa zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta za period 2016–2020. Godine. Traženi su i lokalni srednjoročni (višegodišnji) planovi pošumljavanja, čije usvajanje nije zakonska obaveza, ali smatramo da bez njih planskog pošumljavanja ne može biti.

Prihodi od naknada nedovoljni i neravnomerno raspoređeni

Od 45 vojvođanskih opština i gradova, u poslednjih šest godina njih 29 do 37 imalo je prihode od naknade za korišćenje šume, u zbirnom iznosu od oko 265 miliona dinara, što je nedovoljno za značajnije pošumljavanje. Iznosi prihoda među opštinama veoma su različiti, od nekoliko hiljada, sve do nekoliko miliona dinara godišnje, što zavisi od vrednosti posečene šume. Opštine i gradovi male šumovitosti, samim tim i sa većom potrebom za pošumljavanjem, imaju niske prihode od naknade, stoga i manje sredstava za pošumljavanje.

Ova razlika se još bolje uočava u centralnoj Srbiji, gde pojedine opštine zbog veće šumovitosti imaju značajne prihode od naknada, a iz istog razloga su potrebe za pošumljavanjem manje. Zato je potrebno prihode od naknada za korišćenje šume ravnomernije rasporediti. Izmenama zakona o šumama uvesti skalu pripadnosti prihoda u odnosu na šumovitost. Umesto sadašnjeg (70 odsto budžet Republike i Pokrajine prema 30 odsto lokalni budžeti), treba uvesti da manje šumovite opštine imaju veći procenat prihoda od naknada, a više šumovite manji od 30 odsto.

Dokumenata nema…

Istraživanje je otkrilo i ozbiljan nedostatak dokumenata. Iako oko tri četvrtine opština i gradova prihoduje od naknada, samo opština Kovin, imala je zakonom propisani Program korišćenja ovih sredstava za 2019. i 2020. godinu. Izveštaje o korišćenju sredstava u 2020. godini imalo je  samo šest opština, i to nakon insistiranja Uprave za šume za dostavljanjem dokumenata. Što se tiče srednjoročnih planova pošumljavanja, neki oblik ovog dokumenta ima samo tri opštine (Apatin, Srbobran i Temerin). Kada lokalne samouprave nemaju ni osnovne planske dokumente, kakvo se pošumljavanje može sprovoditi, osim stihijskog i marketinškog, kakvo smo viđali prethodnih godina širom Vojvodine.

Izmenama Zakona o šumama treba propisati obavezu da lokalne samouprave izrade višegodišnje planove pošumljavanja na svojoj teritoriji. U okviru izrade ovih planova, opštine i gradovi bi sredile imovinsko-pravne odnose i stanje u katastru, izdvojile površine i odredile vrste za sadnju, propisale mere nege i uzgoja, sa predmerom i predračunom. Izrada planova mogla bi se sufinansirati iz Fonda za šume AP Vojvodine, a nakon usvajanja, iz istog fonda moglo bi se sufinansirati i podizanje novih šuma. Uprava za šume bi trebalo intenzivnije zahtevati od opština i gradova dostavljanje programa i izveštaja, kao i da ove dokumente, za svaku opštinu, javno objavljuje na svom sajtu.

…a ni vetrozaštitnih pojaseva

Ne koriste se dovoljno ni mogućnosti iz Zakona o poljoprivrednom zemljištu. Programom zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta, koji se sprovodi sredstvima od zakupa zemljišta, jedna od predviđenih mera je podizanje vetrozaštitnih i poljozaštitnih pojaseva. Međutim, mali je broj opština i gradova u Vojvodini koje imaju u svojim programima ovu aktivnost, sa minimalnim iznosima, koji su svake godine sve manji. Tako je u 2016. godini 11 opština i gradova za podizanje vetrozaštitnih pojaseva potrošilo oko 49 miliona dinara, da bi u 2020. godini ovo spalo na tri opštine sa oko 16 miliona dinara. S tim što se, osim iznosa novca, u izveštajima ne navode podaci o površinama ni posađenim vrstama.

Na osnovu ovih činjenica zaključeno je da su lokalne samouprave u AP Vojvodini za pošumljavanje gotovo potpuno nepripremljene i prilično nezainteresovane. Zato bi glavni impuls za pokretanje ovih aktivnosti morao doći iz Pokrajinske vlade, kroz funkcionalni i delotvoran Fond za šume.

Mrežu „Pošumimo Vojvodinu“ je u januaru 2020. godine osnovalo 24 udruženja i pokreta građana. Mreža deluje na povećanju uticaja javnosti na donosioce odluka, zatim na razvijanju svesti o važnosti očuvanja šuma i pošumljavanja na zaštitu prirode, poljoprivredu, ekonomiju, te na medijskoj vidljivosti činjenica i problema u vezi pošumljavanja, kao i načina za njihovo rešavanje. (B.G.)